• Rozmiar czcionki

  • Wysoki kontrast

Pozostałe zabytki

Psary

W dawnym przydworskim parku, nad dopływem Pępickiego Potoku, pośród bujnej zieleni stoi jeden z najstarszych krzyży pokutnych w Europie.

Ten materialny ślad zbrodni sprzed prawie 650 lat jest czwartym pod względem wysokości krzyżem pokutnym w Polsce. Wykuty z granitu, posiada ryt przedstawiający narzędzie zbrodni w postaci sztyletu. Ma imponujące wymiary: wysokość 217 cm, rozpiętość ramion – 112 cm i grubość 34 cm. Został wykuty po zabójstwie dokonanym ok. 1360 r. Nieopodal parku wznoszą się ruiny kamienno-ceglanej wieży widokowej i pozostałości zameczku myśliwskiego z przełomu XVIII i XIX w. Obie budowle powstały, kiedy Psary należały do rodziny von Hoverden, a później Hoverden-Plencken. Romantyczne budowle wzniesiono w celu urozmaicenia kompozycji przyparkowej, podniesienia prestiżu i ukazania odległych korzeni rodu.
Proponujemy obejrzeć również zespół folwarczny z budynkiem tzw. rządcówki z charakterystyczną kolumnadą z XIX w. i barokowy kościół Narodzenia NMP z kartuszem herbowym Hoverdenów w naczółku kruchty wejściowej.

 

Sobocisko
Niepozorna i cicha wieś, to w rzeczywistości stara prehistoryczna osada. Świadczą o tym znaleziska odkryte na celtyckim cmentarzysku, kryjącym również groby ludności kultury łużyckiej oraz groby wczesnośredniowieczne.

Wiele przedmiotów pochodzących z wykopalisk w Sobocisku trafiło do wrocławskiego muzeum archeologicznego i oławskiej Izby Muzealnej. Sobocisko należy do najstarszych wsi. Prawdopodobnie było miejscem targowym, przez wieś przebiegał szlak handlowy z Ołomuńca, przez Nysę, do Wrocławia. Niewykluczone, iż odbywały się tutaj w soboty targi, na co wskazuje nazwa. Jego mieszkańcy przez wieki trwali przy polskości. Co najmniej do 1678 r. miejscowi katolicy byli Polakami. Dopiero od roku 1715 pojawiły się kazania i katechizacja w językach polskim i niemieckim. Wtedy też występuje w źródłach zniemczona nazwa Zatwitz (Zottwitz).

Warto zobaczyć gotycki kościół Wniebowzięcia NMP z 1 połowy XIV w. z wykonanym z drewna polichromowanego późnobarokowym ołtarzem głównym zawierającym obraz Matki Boskiej Wniebowziętej, w otoczeniu aniołów. Z tego samego czasu pochodzi drewniana polichromowana ambona, której szczyt zdobi figura anioła. W prezbiterium są cztery wsporniki gotyckie wykonane z piaskowca przed 1335 r. i kamienny maswerk okienny z XIV wieku.
Godne polecenia są pomniki średniowiecznego prawa: granitowy krzyż pokutny po zewnętrznej stronie muru przykościelnego, kamienna tablica z rytem dwóch krzyży na wewnętrznej stronie muru i krzyż pokutny z uszkodzonym prawym ramieniem w zachodniej części wsi.

 

Osiek

To jedna z najstarszych wsi gminy. Uwagę przyciąga gotycko – barokowy kościół św. Marii Magdaleny wzniesiony ok. 1540 r. na miejscu XIII-wiecznego kościoła, a następnie powiększony i rozbudowany w 1755 r. We wnętrzu jednonawowej świątyni podziwiać można wykonany z drewna polichromowanego barokowy ołtarz główny z obrazem patronki.

Z tego samego okresu pochodzi marmurowa chrzcielnica, ołtarze boczne, ambona i prospekt organowy. W południowej ścianie prezbiterium zachowały się wykonane z piaskowca barokowe płyty nagrobne Jerzego Ernsta i Moniki von Rostock. W Osieku i najbliższej okolicy występuje największe w powiecie skupisko kapliczek przydrożnych, wyrażających potrzeby duchowe i wiarę minionych pokoleń.

 

 

Oławska gmina posiada szereg innych ciekawych zabytków architektury oraz liczne osobliwości.

Wśród nich jest kościół św. Jana w Marszowicach o szkieletowej konstrukcji, wzniesiony w 1335 r., z ołtarzem ze sceną chrztu Chrystusa z ok. 1500 i nagrobek rycerza z 1600 r. W północnej części wsi, na krawędzi dawnego parku sterczą ruiny neogotyckiego pałacu z przepiękną w formie ośmioboczną wieżą. Na jej ścianie widniała żeliwna płyta, przedstawiająca w owalnym laurowym wieńcu motyw trzech poroży i chorągiew z orłem, którą odrestaurowaną można obecnie podziwiać w oławskim zamku. Przed 1741 r. marszowicki pałac znalazł się w rękach rodziny Hubrigów lub Hubrichów. W 1741 r., podczas oblężenia Oławy, był kwaterą króla Prus – Fryderyka II. Od 1833 r. stanowił własność rodu von Eicke und Polwitz. Niemniej ciekawe są pojoanickie kościoły w Owczarach i Niemilu.

W kościele św. Marcina w Owczarach zwraca uwagę okazały barokowy ołtarz główny oraz kilka gotyckich detali kamieniarskich – zworniki sklepienne i sakramentarium z żelaznymi drzwiczkami z XVI w.

Natomiast w kościele św. Katarzyny w Niemilu – tablica fundacyjna z 1706 r. komtura joanitów, radcy dworu i szambelana cesarza barona von Tsschetschu-Mettich. Charakter świątyni w Niemilu podkreślają widniejące na obramieniach okien krzyże maltańskie oraz donośny ton spiżowego dzwonu z 1472 r. – jednego z najstarszych w Polsce.

Równie interesujący jest kryty gontem kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Godzikowicach z XVII-wiecznym zegarem słonecznym, gotycką chrzcielnicą i granitową płytą nagrobną z herbem rodziny Sachenkirch z XIV w. oraz wymieniany w 1294 r. kościół św. Antoniego w Chwalibożycach. Pomimo wielokrotnej przebudowy zachował on nastrój świątyni z czasów templariuszy – fundatorów kościoła. Pamiątką po nich jest usadowiony na szczycie prezbiterium kamienny krzyż z ramionami w kształcie lilii.

Interesujący jest też szachulcowy kościół Matki Boskiej Anielskiej w Bystrzycy z barokową nastawą ołtarza głównego zdobioną motywami z liści akantu. W ołtarzu obraz z patronką świątyni i umieszczony w szczycie obraz Trójcy Świętej z końca XVIII w.

Ciekawy w formie jest granitowy kościół św. Marcina w Marcinkowicach, który w 2007 r. obchodził 75-lecie konsekracji. Z tej okazji w jego pobliżu stanął jeden z najpiękniejszych pomników papieża Jana Pawła II. Duże wrażenie robi XIV-wieczna granitowa chrzcielnica z herbem rodziny von Borschnitz, dawnych właścicieli wsi i gotyckie tabernakulum.

Warto zobaczyć też ruiny wiatraka typu holenderskiego spod Owczar z ok. 1870 r., liczne kapliczki przydrożne, krzyże pokutne w Niwniku i Jankowicach oraz kalwarie usytuowane pod Niemilem i Oleśnicą Małą.

tekst: Zbigniew Jakubowicz

fot. zdjęcia lotnicze – kadry z filmu “Ziemia Oławska” MarzejkoMedia, Zbigniew Jakubowicz UG Oława, Joanna Szulżyk UG Oława