• Rozmiar czcionki

  • Wysoki kontrast

Rezerwaty przyrody

Aktywnej turystyce i wypoczynkowi sprzyjają rezerwaty przyrody utworzone w 1958 roku: Zwierzyniec, Kanigóra, Grodziska Ryczyńskie i Leśna Woda, które charakteryzują się różnorodnością i bogactwem form przyrodniczych.

Pełnia ich rozwoju przypada na wiosnę, kiedy bogate runo zdominowane jest przez licznie występujące geofity, m.in. śnieżyczkę przebiśnieg, zawilec gajowy, konwalię majową. Ze względu na przebiegający tędy czerwony szlak turystyczny (Oława – Bystrzyca – Jelcz-Laskowice), ścieżkę dydaktyczną leśno – archeologiczną i niewielką odległość od okolicznych miast spełniają ważną rolę edukacyjną. Przy odrobinie szczęścia turysta odwiedzający ten zakątek może zobaczyć: dzika, sarnę, wiewiórkę, myszołowa, jastrzębia, drozda śpiewaka, słowika rdzawego oraz dzięcioła dużego.

Zwierzyniec leży na terenie zalewiska Odry i chroni naturalny las – łęg jesionowo-wiązowy z cechami grądu niskiego, porastający żyzne mady. Nazwa nawiązuje do dawnej osady rybackiej i myśliwskiej i odnosi się do czasów, kiedy nadodrzańska puszcza stanowiła ostoję zwierzyny łownej. Rezerwat zajmuje powierzchnię 8,65 ha. Występuje w nim 16 gatunków drzew i 10 gatunków krzewów; w tym imponujących rozmiarów dęby szypułkowe w wieku 120-190 lat, lipa drobnolistna, grab pospolity, jesion wyniosły, klon polny, a także pojedynczo modrzew europejski. We wschodniej części pośród lipy i grabu dominuje dąb szypułkowy w wieku do 240 lat. Pojedynczo występuje również świerk wyniosły, klon i wiąz, kasztanowiec i topola czarna w wieku do 140 lat. Na terenie rezerwatu jest 190 gatunków roślin naczyniowych z 56 rodzin. Najcenniejsze są rośliny typowo górskie: czosnek niedźwiedzi, przetacznik górski, trędownik omszony, starzec Fuchsa i wilczomlecz sztywny. To najdalej wysunięte tego typu stanowisko, z centrum występowania w Karpatach. Jest to jedyne miejsce w Polsce, w którym jeden z biegaczy Carabus scheidleri preysleri, występuje z taką obfitością i stanowi najprawdopodobniej jego największą światową ostoję.

Kanigóra rozpościera się w północnej części kompleksu między Odrą a jej prawobrzeżnym dopływem – Smortawą. Zajmuje powierzchnię 5,12 ha. Nazwa wywodzi się od uroczyska oddalonego 2 km na północny wschód od rezerwatu z piaszczystym wydmowym pagórkiem, porośniętym sosnami i stanowiącym największe w okolicy miejsce gniazdowania kani rudej. Na jego terenie występują piękne okazy starodrzewia, stanowiące pomniki przyrody. Dominuje dąb szypułkowy w wieku do 260 lat, osiągając wysokość 25 m i ponad 4 m obwodu. Występują tu także grab pospolity, lipa drobnolistna i olsza czarna w wieku do 200 lat. Osobliwością jest obecność nietoperzy: borowca wielkiego, karlika malutkiego i nocka dużego.

Grodziska Ryczyńskie znajdują się w wilgotnym lesie; 4,5 km od Bystrzycy i 10 km od Oławy. Ten rezerwat archeologiczno-leśny obejmuje dwa prastare grody słowiańskie, stanowiące pozostałość po legendarnym Ryczynie: pierścieniowaty Rączyn Wielki o powierzchni 1,75 ha i Rączyn Mały – stożkowaty o powierzchni zaledwie 0,08 ha. Ochronie prawnej podlega również pomnikowy drzewostan, pozostałość po kompleksie lasów łęgowych.Wyróżniają się w nim 260-letnie dęby szypułkowe. Na dużym grodzisku rośnie sosna wejmutka i północnoamerykański antropofit – orzech czarny. Obserwowano też tutaj bociana czarnego – ptaka rzadkiego, chronionego, niezwykle płochliwego i unikającego ludzi.

Leśną Wodę ustanowiono dla ochrony mieszanego lasu naturalnego. Od 1998 r. wchodzi w skład Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Leży w kompleksie leśnym, 1 km na północ od Leśnej Wody i 12 km na północny wschód od Oławy na granicy województw: opolskiego i dolnośląskiego. Ma powierzchnię 20,94 ha; 15,70 ha należy do Nadleśnictwa Brzeg, reszta do Nadleśnictwa Oława. Rezerwat obejmuje wielopiętrowy, wiekowy drzewostan. Górne piętro reprezentują buk, sosna i modrzew europejski. Pierwsze modrzewie odmiany sudeckiej zostały sprowadzone tutaj przed 200 laty z Gór Złotych i Bialskich. Dość licznie występuje dąb szypułkowy i bezszypułkowy. Niższe piętro lasu zajmuje grab zwyczajny. Najciekawsze rośliny zielne prawnie chronione to: rzadka lilia złotogłów, przytulia wonna, bluszcz pospolity, konwalia majowa i kruszyna pospolita. W sąsiedztwie podziwiać można 190-letnią lipę drobnolistną o wysokości 40 m. i obwodzie ponad 350 cm oraz 180-letni modrzew europejski o obwodzie 230 cm.

Na terenie nadodrzańskiego kompleksu leśnego znajduje się również użytek ekologiczny zwany Zimowity ub Zimowitowa łąka. Powstał przy dukcie leśnym z Oławy do Ryczyna, gdzie las ustępuje wolnej przestrzeni. Nazwa bierze się od śródleśnej łąki, siedliska różnorodnych form roślinnych i zwierzęcych, a zwłaszcza licznie rosnącego tu zimowita jesiennego. Ta ciekawa roślina zakwita jesienią, gdy inne rośliny gubią liście.

Miłośnicy przyrody mogą spotkać na terenie gminy pomnikowe dęby i rzadki okaz tulipanowca w Jakubowicach. Ciekawostką przyrodniczą był potężny 400-letni dąb rosnący przy rybaczówce w Niemilu, o obwodzie pnia ponad 670 cm.

tekst: Zbigniew Jakubowicz

fot. Z.Jakubowicz, JS